Znana lokalna tradycja doczekała się wciągnięcia w ważną ewidencję.
W poniedziałek 22.10. 2018 r. w Starej Oranżerii w Łazienkach Królewskich w Warszawie odbyła się uroczysta gala, podczas której wiceminister kultury, generalna konserwator zabytków Magdalena Gawin wręczyła decyzje o wpisie na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa osobom i instytucjom kultywującym zjawiska i tradycje. Na liście 15 nowych wpisów znalazły się cenna pozycja z naszego regionu - "Tradycje wytwarzania koronki koniakowskiej".
Dyplom, poświadczający wpis koniakowskich koronek na listę odebrała Lucyna Ligocka – Kohut z Gminnego Ośrodka Kultury w Istebnej, promotorka koronki koniakowskiej. Na gali obecna była również dr Kinga Czerwińska, etnograf z UŚ Katowice i koronczarka Zuzanna Ptak. Warto dodać, że podczas gali scenę zdobiła Największa Koronka Koniakowska Świata! Dyplom honorujący umiejętność wytwarzania gajd i grę na tym instrumencie odbierał Józef Broda oraz Ewa Cudzich –etnograf, autorka wniosku.
Krajowa Lista niematerialnego dziedzictwa kulturowego jest jedną z form ochrony tej spuścizny dziedzictwa i wynika z podpisanej przez Polską Konwencji UNESCO z 2003 r. w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Krajowa Lista jest spisem przejawów żywego dziedzictwa niematerialnego z terenu Polski. Lista ma charakter informacyjny i zawiera opis zamieszczonych na niej zjawisk, ich rys historyczny, informacje o miejscu występowania i znaczeniu dla kultywujących je społeczności. Obecnie na Liście znajdują się 32 zjawiska. Krajową listę prowadzi Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego we współpracy z Narodowym Instytutem Dziedzictwa.
W tym roku na liście znalazły się również: "Gajdy - umiejętność wytwarzania instrumentu i praktyka gry", "Kolędowanie dziadów noworocznych na Żywiecczyźnie", oraz "Umiejętność gry na dudach żywieckich oraz sposób ich wytwarzania".
Oto,jak opisane są te tradycje na liście:
Tradycje wytwarzania koronki koniakowskiej:
"Koronka koniakowska to technika ręcznego szydełkowania serwet z kordonku. Zajmują się nią kobiety mieszkające w Koniakowie, Istebnej i Jaworzynce w Beskidzie Śląskim na południu Polski. Koronka koniakowska charakteryzuje się przede wszystkim mnogością motywów, głównie przyrodniczych, skomponowanych koliście lub gwieździście, wykonywanych z białych lub kremowych nici bawełnianych. Poszczególne elementy wykonywane są osobno, a następnie układane koliście i łączone szydełkiem od najmniejszego do coraz większego, tworząc w ten sposób serwety o różnych średnicach i kształtach."
Gajdy - umiejętność wytwarzania instrumentu i praktyka gry
"Gajdy to instrument muzyczny charakterystyczny dla Beskidu Śląskiego. Depozytariusze na przestrzeni pokoleń wypracowali system przekazu wiedzy i umiejętności z zakresu budowy instrumentu oraz praktyki muzycznej. Gajdy można obecnie usłyszeć nie tylko w prezentacjach muzyki tradycyjnej, ale również we współczesnych aranżacjach dawnego repertuaru beskidzkiego. Gajdowie, oprócz umiejętności gry na instrumencie muszą wykazać się również umiejętnościami plastycznymi, ze względu na to, że większość elementów gajd jest wykonywana ręcznie. Głównym ośrodkiem działalności gajdoszy, a także budowniczych gajd, była i jest obecnie Trójwieś Beskidzka (Istebna, Koniaków, Jaworzynka) – Beskid Śląski."
Kolędowanie dziadów noworocznych na Żywiecczyźnie:
"Na przełomie starego i nowego roku w okolicach Żywca do dziś można spotkać duże grupy noworocznych przebierańców zwanych Dziadami. Ubrani w kolorowe stroje hałasują i robią zamieszanie, biegają rytmicznie w takt dźwięku dzwonków lub dynamicznej muzyki. Zaczepiają przechodniów napotkanych na swej drodze, składają życzenia, zaś zatrzymawszy się przed domami, prezentują swoje widowisko. Przebrani mężczyźni prezentują ściśle określone postacie, których role odgrywają zgodnie z tradycyjnym stereotypem lub symboliką, pojawiają się zatem: Konie, Niedźwiedzie, Diabły, Śmierć, Żydzi, Cyganie, Druciarze, Kominiarz, Ksiądz czasami także Cyrulik czy Fotograf.
Umiejętność gry na dudach żywieckich oraz sposób ich wytwarzania:
"Umiejętność gry na dudach żywieckich praktykowana jest na Żywiecczyźnie nieprzerwanie od co najmniej XVI w. Jest to jeden z najstarszych elementów tradycji muzycznych w tych stronach, a dzięki dudziarzom grającym w starym, niezmienionym stylu, przekaz międzypokoleniowy mistrz-uczeń jest tu ciągle praktykowany."
